Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

Nasz Patron

Jan Olrych Szaniecki (ur. 16 grudnia 1783 r. w Plewiskach koło Poznania, zm. 19 lutego 1840 w Paryżu) – wybitny adwokat i działacz polityczny z pierwszej połowy XIX w., poseł na Sejm Królestwa Polskiego, w Powstaniu listopadowym minister sprawiedliwości w ostatnim rządzie, autor "Pamiętników".

Urodził w rodzinie wielkopolskiego mieszczanina Olrycha. Wcześnie osieroconym zaopiekowali się krewni w Poznaniu. W 1805 r. młody Olrych ukończył szkołę średnią w Poznaniu i został powołany do wojska, do korpusu artylerii stacjonującego w Warszawie. Po odbyciu służby, w Warszawie, w Sądzie Apelacyjnym odbył aplikację sądową i w 1808 r. rozpoczął pracę w wymiarze sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego. Będąc świetnie zapowiadającym się prawnikiem, otrzymał nominację na sekretarza prokuratora generalnego Księstwa. W rok później uzyskał samodzielne stanowisko podprokuratora Trybunału Cywilnego w Poznaniu. Po pewnym czasie powraca do Warszawy, gdzie awansuje i przez krótki czas pełni funkcję zastępcy prokuratora generalnego przy stołecznym Sądzie Apelacyjnym. Pod koniec 1810 r. Jan Olrych zostaje wpisany na listę adwokatów przy tym sądzie i w krótkim czasie - jak sam wspomina w swoim "Pamiętniku" (1912) - zyskuje znaczne uznanie.

Sławę i nobilitację przynosi młodemu prawnikowi obrona w największym w historii polski proces o latyfundia ziemiańskie, procesie o ordynację Myszkowskich i Wielopolskich. Właśnie Olrychowi powierza obsługę prawną i reorganizację zadłużonej ordynacji jej czwarty ordynat, Józef hr. Wielopolski, sędzia Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Przygotowany przez Olrycha projekt zakładał sprzedaż znacznej części majątków. W kwietniu 1813 r. zawarto odpowiednią ugodę. Korzystając z okazji Olrych osobiście nabył znaczną część ogromnie zadłużonych majątków, w tym Pińczów. Dzięki nabyciu też Szańca uzyskał nobilitację i zmienił nazwisko na Szaniecki, od nazwy tego majątku z zamkiem.

W 1825 r. został wybrany na przewodniczącego sejmowej komisji ds. cywilnych i kryminalnych. Głównym przedmiotem jego działania w parlamencie była kwestia włościańska. Jan Olrych Szaniecki zdecydowanie opowiadał się za uwłaszczeniem chłopów. Sam już przed 1825 r. zniósł w swych majątkach pańszczyznę, zastępując ją czynszami i jako pierwszy nadał swym chłopom nazwiska. Na łamach "Dziennika Powszechnego Krajowego" i "Nowej Polski" wzywał do tego innych ziemian. Na forum sejmowym występował też w sprawie formy zawierania małżeństw i dopuszczalności rozwodów, będąc w tym względzie zwolennikiem rozwiązań francuskich zawartych w Kodeksie Napoleona.

W okresie Powstania listopadowego Szaniecki rozwinął w Izbie Poselskiej niezwykle żywą i zdecydowaną działalność. 6 stycznia 1831 r. w "Dzienniku Powszechnym Krajowym" opublikował artykuł "O celach i środkach rewolucji". Przemawiając w sejmie za ustawą o uwłaszczeniu chłopów, mówił: "Odznaczmy sejm nasz teraźniejszy uchwałą niszczącą ostatni zabytek feudalizmu - pańszczyznę. Uchwała ta postawi Polskę na stopniu odpowiednim cywilizacji europejskiej, na stopniu szczęścia i swobód prawdziwej wolności. (...) Milion rąk podniesiemy ku obronie tej ziemi (...)".

W trakcie obrad sejmowych Szaniecki zwalczał margrabiego Wielopolskiego, bezskutecznie sprzeciwiając się wybraniu go na posła.

W w lutym 1831 r., gdy część posłów i senatorów opuszczała Warszawę, on pozostał w stolicy. Był aktywnym przeciwnikiem jakiegokolwiek porozumienia z carem Mikołajem I, sprzeciwiał się rozmowom kapitulacyjnym, wniósł też projekt ustawy o powołaniu pospolitego ruszenia. 8 września 1831 r., w dzień po kapitulacji gen. Jana Krukowieckiego, objął w ostatnim rządzie powstańczym tekę ministra sprawiedliwości. Tydzień później w Zakroczymiu wraz z Joachimem Lelewelem i Walentym Zwierkowskim opracował odezwę do ludów Europy - manifest do dalszej działalności powstańczo-rewolucyjnej. Granice Królestwa opuścił razem z ostatnimi oddziałami wojskowymi. Władze carskie skazały go zaocznie na śmierć.

Na emigrację Jan Olrych Szaniecki udał się do Francji, osiadł w Paryżu. Wydawał tam czasopismo "Polska" i współpracował z "Demokratą Polskim". Przez kilka lat pełnił funkcję prezesa Komisji Funduszów Emigracji Polskiej. Także prywatnie udzielał pomocy niezamożnym emigrantom polskim. Za aktywność polityczną i radykalizm rząd francuski rozważał wydalenie Szanieckiego z kraju. Ten wybitny adwokat i patriota, zmarł w Paryżu na chorobę płuc 19 lutego 1840 r. Pochowany jest na Cmentarzu Montmartre w Paryżu.

źródło wikipedia

Zegar

Kalendarium

Lista wydarzeń w miesiącu Marzec 2024 Brak wydarzeń w tym miesiącu.

Imieniny